Dit is een selectie van artikelen uit de pers in chronologische volgorde

Film liet wereld kennismaken met Bende van Oss: ‘Drie illegale versies in het Russisch’

Brabants Dagblad, 26 augustus 2021

‘Kerken worden verkocht, verbouwd of gesloopt, maar is het kerkgebouw niet van ons allemaal?’
Trouw, woensdag 6 mei 2021

'Onze-Lieve-Heer niet meteen buitenzetten bij herbestemming' : de toekomst van kloostergebouwen
Brabants Dagblad, zaterdag 20 maart 2021

‘We zijn een apart land met aparte mensen, die nooit geleerd hebben zich echt te gedragen’
Algemeen Dagblad, zaterdag 17 oktober 2020

 Het recht van een krom zwaard
Brabants Dagblad, donderdag 29 augustus 2019
Zodoende vierde het Vierde Beeld het vierde lustrum niet bij de Grote Kerk, maar in de Groene Engel aan de Osse Kruisstraat. Onder anderen cabaretier Mark van de Veerdonk en cultuurhistoricus Gerard Rooijakkers (foto) beklommen er het podium. Op het moment dat Rooijakkers zijn sketch over het Osse beroemde vorstengrafzwaard begon, ging het brandalarm af.

Wie voelt zich een Noord-Hollander?
Parool, dinsdag 19 maart 2019

De kiezer mag morgen naar de stembus om zijn vertegenwoordigers in de provincie te kiezen. Ook de Noord-Hollander. Maar wie voelt zich Noord-Hollander? 'De klant van de provincie is niet de burger.' Hollanders zijn best trots op Holland, zegt cultuurhistoricus Gerard Rooijakkers. Alleen: zij zien Holland niet als een provincie, maar als een ander woord voor Nederland.

Vasten is helemaal terug, maar dan wel zonder de kerk: ‘Je bent een held als je vast’

BN-De Stem, maandag 11 maart 2019Woensdag is er in het kader van die vastenactie in de priorij van het Catharinadal in Oosterhout een lezing door cultuurhistoricus Gerard Rooijakkers. Zonder hem te vragen de inhoud van die lezing al prijs te geven, willen we hem wel zijn licht laten schijnen over het fenomeen vasten. Wie doen het en waarom, en is er een link te leggen met de huidige tijd? ,,Vasten hoort tot de antropologie van religie, het komt in alle wereldgodsdiensten voor'', weet Rooijakkers. ,,De vastenbrieven van de bisschoppen draaiden om hel en verdoemenis, waren tegen alles wat leuk was. De kerk hanteerde een pastoraal van de angst, er zijn gruwelijke volksverhalen over Brabanders die op vrijdag 'met het spek in de bek' dood neervielen. De schrik zat er goed in.''

Rellen met carnaval? Ben je gek!

Brabants Dagblad, vrijdag 1 maart 2019
Grote mensenmassa's, veel drankgebruik en dat zo'n beetje overal tegelijkertijd. Carnaval zou voor de ordehandhavers in de regio een jaarlijks terugkerende nachtmerrie moeten zijn. Maar dat is het gemoedelijke volksfeest al jaren niet. Zouden carnavalsvierders per definitie vredelievende mensen zijn? Of zit het in de volksaard van Brabanders en Limburgers om conflicten te vermijden? Cultuurhistoricus Gerard Rooijakkers zoekt een verklaring in het karakter van het feest zelf. ,,Tijdens carnaval gaan de reguliere waarden op z’n kop. Is het normaal gesproken zo dat je respect afdwingt met stoer doen en machogedrag, met carnaval geldt dat niet. Dan is vooral van belang wie het grappigst is, het creatiefst of het fraaist verkleed. De normale machtsverhoudingen zijn verdwenen en er is geen strakke regie en dus ook geen keurslijf om je tegen af te zetten. Mensen gebruiken deze dagen voor verbroedering en om samen stoom af te blazen.”

Stoepje sneeuwvrij maken is al lang geen burgerplicht meer
Algemeen Dagblad, woensdag 23 januari 2019

Het sneeuwvrij maken van je stoep: ooit was het je burgerplicht. Nu ben je een ‘aso’ die het sleetje rijden verpest. In het kader van ‘normen en waarden’ en ‘verantwoordelijk zijn voor de samenleving’ riep CDA-premier Jan-Peter Balkenende in 2010 ‘de burger’ nog op tot ijverig sneeuwruimen.

Maar die ‘norm’ is echt achterhaald, zegt cultuurhistoricus Gerard Rooijakkers. „Mensen spreken er elkaar niet meer op aan. Sterker nog, juist door de sneeuw te laten liggen toon je burgerschap. Dan kunnen de kinderen en kleinkinderen sleeën. Je bent een wereldvreemde, kindonvriendelijke buurman als je de sneeuw weghaalt. Dan maak je een kink in de kabel.’’

Tussen kerk en kroeg. Na de mis een borreltje
Brabants Dagblad, zaterdag 22 december 2018

De gang naar de herberg na de zondagse hoogmis is lange tijd een traditie geweest in het Zuid-Nederlandse, bourgondische katholicisme, vertelt cultuurhistoricus Gerard Rooijakkers. ,,Je zag het een beetje in Twente, maar toch vooral in Brabant, Limburg en zeker ook in België", zegt hij. De Eindhovenaar kan er beeldend over vertellen, want hij groeide zelf op in De Gouden Bal, het café aan de Hoogstraat. ,,De zondag was een bijzondere dag. Na de mis was het stampvol. Mijn vader had altijd al een hele rij borreltjes ingeschonken, want iedereen kwam tegelijk binnen. Ik kan me de geur nog goed herinneren: zondagse pakken, frisgewassen koppen, sigarenrook."

Sentimenten blijven in de Kempen een belangrijke rol spelen

Eindhovens Dagblad, zaterdag 8 december 2018

En dan is er nog het verschijnsel van het kleine verschil. "De kleine verschillen die er onderling toch bestaan worden zelfs uitvergroot, tot soms wel onoverbrugbare afstanden", aldus cultuurhistoricus Gerard Rooijakkers. Met het navelstaren op die verschillen bevestigen deze gemeenschappen hoeveel ze gemeen hebben, zegt hij. Het is een fenomeen waar in de Kempische politiek handig gebruik of zelfs misbruik van wordt gemaakt.

Het topje en de berg
In culturele ecosystemen zijn niet instellingen maar dragende groepen het fundament.
Brabants Dagblad, woensdag 20 juni 2018
Eindhovens Dagblad, vrijdag 22 juni 2018
Het belang van een dragende gemeenschap is een les die niet alleen van de competitie rond de Culturele Hoofdstad geleerd kan worden. Tijdens de presentatie van het rapport 'De waarde van cultuur' stelde ik in Tilburg aan een volle zaal de vraag of er een pastoor of kapelaan aanwezig was. Er zat niet eens een gesjeesde seminarist. Een situatie die twee generaties geleden volstrekt ondenkbaar zou zijn geweest. Onder de Brabantse cultuurdragers bevonden zich immers altijd wel geestelijken. Deze dragende gemeenschap is kortom geheel weggevallen. Sociaal kapitaal dat is verdampt, zoals in parochies, krijg je niet snel meer terug. De top is dan de rest van de berg kwijtgeraakt.

Blijf met je fikken van ons vuur af!

Algemeen Dagblad | De Stentor zaterdag 7 april 2018
Hallo mensen uit het westen van ons land. Willen jullie heel gauw van onze mooie tradities in het Oosten afblijven? We zijn namelijk gek op onze paasvuren, ons carbid, Zwarte Piet en op ons vuurwerk. Cultuurhistoricus Gerard Rooijakkers waarschuwt. ,,Tradities die niet veranderen, die verdwijnen.'' Wat nu? Is dan niets meer heilig?

Veertig dagen geen druppel maakt je spiritueler, niet religieuzer
Trouw, dinsdag 3 april 2018 (door Leonie Breebaart)
Afgelopen Paaszondag kwam er een einde aan de 40-dagen-tijd en daarmee voor veel gelovigen aan een periode van vasten. Maar onthoudingsrituelen zijn ook bij niet-religieuzen populair. Minder vlees eten, minder twitteren, minder kopen (‘Buy Nothing New’), tijdelijk niet drinken. Vasten nieuwe-stijl. Is er dan geen fundamenteel verschil tussen seculiere onthouding en de christelijke traditie waarbij zulke initiatieven aanhaken?

Niet echt, vindt Gerard Rooijakkers (1962), oud-hoogleraar Nederlandse Etnologie en specialist in religieuze rituelen. De modern-seculiere motivatie tot vasten verschilt volgens hem niet fundamenteel van de traditionele. “Het gaat bij de religieuze oproep tot vasten altijd om vier dingen. Allereerst om boetedoening, ten tweede om toewijding aan het hogere, ten derde om voorbereiding voor het grote feest. En ten vierde – dat is hier interessant – om de beheersing van de begeerte. Dat laatste zie je al in de vierde eeuw bij de woestijnvaders en monniken die de woestijn in trekken om de zinnelijkheid te onderdrukken.” Die behoefte om je los te maken van gedachteloze consumptiedrift zien we tegenwoordig ook. “In een wereld waarin het alle dagen feest is, vind ik het een spirituele daad om jezelf zaken te ontzeggen.”

Rooijakkers gelooft niet dat vastentradities die uitgingen van de kerk gelovigen per se een diepere spirituelere ervaring konden beloven. “Vroeger moest je vasten van de kerk. Bovendien was er aan het einde van de winter gewoon minder eten. Vasten was dus ook gewoon praktisch.” Dat is nu veel minder het geval. Niemand vertelt je dat je sigaretten, alcohol of vlees moet laten staan, je kiest daar zelf voor. En dat ook nog in een wereld waarin die verleidingen overvloedig aanwezig zijn. “Ik zou het dus om willen draaien. De moderne rituelen om materiële begeerte te beheersen zijn misschien wel spiritueler dan de oude die de kerk oplegde."

Salon Van Gogh 2018
Salon Van Gogh 30 maart 2018 | Van Gogh Kerk, Etten-Leur
Salon Van Gogh, georganiseerd door de Stichting Van Gogh Brabant, wordt gepresenteerd door Cornald Maas (televisiepresentator en schrijver) en staat dit keer volledig in het teken van volharding, meesterschap, creativiteit en ondernemerschap.
Tafelgasten zijn onder andere: Axel Rüger (directeur Van Gogh Museum Amsterdam), Willem Jan Verlinden (kunsthistoricus), Gerard Rooijakkers (cultuurhistoricus en etnoloog), Wanda van Riet (grafisch en product-designer), Maarten van Drunen (directeur Van Drunen Schoenfabriek), Roland Peijnenburg (patron Restaurant De Zwaan Etten-Leur).

Intermezzo's door Tom Lowenthal (speelt de eerste motieven van de opera Vincent's Homeland op piano) en VJ Michelle van Mill (videoprojecties)

Foto-impressie van de salon
Aftermovie van de salon

Tijdens de Salon Van Gogh te Etten (op de 165e verjaardag van Vincent) zijn de plannen voor een nieuwe opera over Vincent van Gogh gepresenteerd. Gerard Rooijakkers schrijft het libretto. Componist Tom Löwenthal laat live de eerste motieven op de piano horen.

Primeurtjes op eerste Salon Van Gogh

Dagblad BN De Stem, zaterdag 31 maart 2018
Twee bescheiden wereldprimeurtjes, een vleugje Hollywood en een kleine twee uur talkshow die omvloog dank zij een ontspannen presenterende Cornald Maas. Ziedaar de oogst van de eerste Salon Van Gogh, gisteravond in Etten-Leur.
Een van de primeurs vormden de eerste tonen van de net aangekondigde Van Gogh-opera Vincent's Homeland. Componist Tom Löwenthal bracht ze op piano ten gehore tijdens een kort intermezzo. Hij was meegekomen met historicus Gerard Rooijakkers, schrijver van het libretto van de opera die in 2020 in Eindhoven in première gaat. Rooijakkers ondersteunde met schrijver Willem-Jan Verlinden een boeiend gesprek over de 'Theo's in ieders leven', de mensen die anderen sterken in hun volharding. Zoals de broer van de schilder bij Vincent deed.

Unieke spektakelopera over Van Gogh in het Evoluon in Eindhoven

Omroep Brabant, woensdag 28 maart 2018
Brabant Nieuws | Omroep Brabant TV, 28 maart 2018
Eindhovens Dagblad, woensdag 28 maart 2018
‘Vincent's Homeland’, zo gaat hij heten. Een nieuwe, grootse spektakelopera die in 2020 in première zal gaan in het Evoluon in Eindhoven. Althans, dat is de intentie die de gemeente Eindhoven en de organisatoren met elkaar hebben afgesproken. Het komende jaar zal hier meer duidelijk over worden. Een aantal grote namen uit de kunstwereld heeft zich al verbonden aan de productie. De opera zal net als de razend succesvolle musical Soldaat van Oranje op één locatie worden gespeeld. Daarbij zal nadrukkelijk gebruik worden gemaakt van de locatie als decor voor de voorstelling. “Het gebouw leent zich heel goed voor zo’n speciale theatersetting”, zegt cultuurhistoricus Gerard Rooijakkers, die het libretto – het scenario van een opera - mag schrijven.