Commons en dragende gemeenschappen

Met 'CultuurCafé #2: Van onderop' organiseerde BrabantKennis, de denktank van de provincie Noord-Brabant, op 12 februari 2019 een stevig debat over de vitaliteit van de culturele voedingsbodem in Brabant. Ruben Maes trapte Van onderop' af in een bomvolle zaal in Cultuurcentrum Martien van Doorne in Deurne. Een inspirerende avond over cultuur als sociaal cement.

Toptalent en uitblinken op internationaal niveau zijn prachtige ambities die als sneeuw voor de zon verdwijnen als daar geen stevig fundament onder ligt. Hoe ziet die berg onder de top er in Brabant uit? Wat is de humuslaag die de omgang met cultuur van hoog tot laag in de praktijk van het dagelijks leven vormt?

Cultuurhistoricus Gerard Rooijakkers presenteerde zijn onderzoek naar culturele en dragende gemeenschappen in Brabant met verve, nadat hij het eerst als een heuse 'Banksy' door de papierversnipperaar liet verslinden. Het essay 'Van onderop - de (on)macht van de gemeenschap' dat hij schreef als onderdeel van onze verkenning naar de culturele eigen(wijs)heid van Brabant is online beschikbaar.

Vervolgens interviewde Ruben Marinus Biemans (wethouder Deurne), Boukje van Ettro (voorzitter Brabantsedag Heeze) en Miranda van Bragt (cultuurmaker Oosterhout) over de vitaliteit van de culturele voedingsbodem in Brabant. Frans Soeterbroek (De Ruimtemaker) sloot de avond af met zijn visie op culturele en dragende gemeenschappen in de stad.

Een uitgebreide terugblik lees je hier.

Van onderop: de (on)macht van de gemeenschap
Een essay over het succes en falen
van dragende gemeenschappen en commons

Dit essay van Gerard Rooijakkers beschrijft - aan de hand van concrete voorbeelden in Zundert, Hilvarenbeek en Deurne - het succes en falen van dragende gemeenschappen en commons. Hun relatie met de top-down georganiseerde systeemwereld is per definitie problematisch. Beide werelden functioneren voornamelijk naast en tegenover elkaar. In Brabant zouden ze elkaar idealiter moeten versterken. Dat kán ook. Tenminste, als we als dragende gemeenschappen de regie over vrij toegankelijke publieke goederen willen terugkrijgen. Brabant gaat namelijk slordig om met deze common-access-goederen.

Boekmancahier over commons & systeemwereld

Verslag presentatie Boekman #118 over Kunst en maatschappelijk experiment

Op donderdag 4 april 2019 vond bij Casco Art Institute in Utrecht de lancering van Boekman 118 plaats. Het thema ‘Kunst en maatschappelijk experiment’ bleek op veel belangstelling te kunnen rekenen, net als bij twee voorafgaande bijeenkomsten over dit onderwerp: ‘Werken met de commons’ op 6 maart en ‘Gemene kunst’ op 14 maart. Gerard Rooijakkers gaf een toelichting op zijn epiloog in Boekman 118. Vervolgens reageerde een panel, bestaande uit Lilet Breddels, Edith Nobel en Asia Komerova. Jan Jaap Knol, directeur van de Boekmanstichting, was moderator.

Epiloog Boekmancahier:

Generositeit als zuurstof in een wereld van commons
Gerard schreef de epiloog voor Boekman #118 gewijd aan Kunst en maatschappelijk experiment (maart 2019) over de wereld van de culturele commons. Centraal staat de vraag hoe culturele commons zich verhouden tot de systeemwereld binnen de kunst en cultuur en daarbuiten.

De op de maatschappij gerichte kunstenaar van nu reageert niet langer vanuit een avantgardistische motivatie op voorgaande kunststromingen, maar vanuit innerlijke motivatie op grond van een besef van maatschappelijke urgentie. De wereld ontwikkelt zich razendsnel en thema’s als bijvoorbeeld klimaatverandering en migratiestromen dwingen regeringen en burgers tot complexe en ingrijpende acties. Traditionele organisatievormen lijken niet langer te voldoen. Meewerkende auteurs zijn Kimberly van Aart, Frederiek Bennema, Rogier Brom, Sikko Cleveringa, Anke Coumans, Maite García Lechner, Pascal Gielen, Jacob Haagsma, Sofie Joye, Jack van der Leden, Kim van der Meulen, André Nuchelmans, Hanka Otte, Janna Reinsma, Gerard Rooijakkers, Gijs Scholten van Aschat, Bjorn Schrijen en Bibi Straatman.

Niemand is groter dan de Peel: naar een Grand Design voor de Peel
Zaterdag 16 maart 2019 werd een Grand Design voor de Peel aangeboden aan de gedeputeerden van zowel de provincie Limburg als Noord-Brabant. Het betreft een bidbook voor de provincies en waterschappen waarin de contouren worden geschetst van een ambitieuze Peelagenda die uiteindelijk moet leiden tot een Gezonde Peel. Het gaat hier dan om bijvoorbeeld voedselsystemen die in balans zijn met de omgeving, het verbeteren van de kwaliteit van bodem en lucht en de inzet van natuur in de zorg. Dragende gemeenschappen vormen ook hier het uitgangspunt.

KRAAK: De keerzijde van dragende gemeenschappen
Gerard Rooijakkers schoof een aantal dagen na het CultuurCafé aan bij 'KRAAK' het tv-programma van Omroep Brabant waarin Arjo Kraak met zijn gasten op zoek gaat naar alles wat Brabant bezighoudt. Vanaf minuut 30 legt Gerard uit hoe solidariteit en gemeenschapszin ook een keerzijde kunnen kennen.

Hart van Nederland:
Gerard Rooijakkers over dragende gemeenschappen

Gerard Rooijakkers sprak op 24 februari 2019 bij Hart van Nederland over de sterke dragende gemeenschap in de gemeente #Oss. Je kunt de uitzending hier terugkijken.